به گزارش جامعه نیوز:
مطالباتی مهم از رئیس جمهور آینده کشور در حوزه علم و فناوری/ چگونه از ظرفیت‌های داخلی برای خنثی‌سازی تحریم‌ها استفاده کنیم
به گزارش گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس_معصومه شیری؛ چندسالی است که تحریم‌های گسترده غرب علیه ایران به اوج خود رسیده و بسیاری از کشورهای خارجی از ورود تجهیزات موردنیاز و پرکاربرد در صنعت، پزشکی، داروسازی، کشاورزی و… به ایران جلوگیری می‌کنند؛ به همین دلیل دولت و بسیاری از واحدهای تولیدی بخش خصوصی جهت تأمین نیازهای فناورانه خود دچار مشکلات جدی شده اند. اما تنها راه برون رفت از این مشکلات و خنثی سازی تحریم‌ها این است که مسئولان دولتی به ویژه شخص رئیس‌جمهور با نگاه به ظرفیت‌های موجود در داخل کشور و استفاده از دانش و تخصص جوانان و فناوران ایرانی بتوانند نیازهای فناورانه و مسائل کشور را با اتکا به توانمندی‌های داخلی مثل شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها حل کنند.
اما استفاده از ظرفیت های بی نظیر کشور در عرصه علم و فناوری دچار چالش‌هایی جدی است که انتظار می‌رود رئیس جمهور آینده برای برطرف کردن این چالش‌ها و بی اثرکردن تحریم‌های ظالمانه غرب علیه ایران، برنامه‌ای منسجم و کارآمد ارائه کند و در راستای پیشرفت علم و فناوری در کشور تلاش کند. از این رو در این گزارش قصد داریم به تشریح مهمترین مشکلات موجود در عرصه علم و فناوری و اولویت های اصلی دولت آینده در راستای برطرف کردن مشکلات این حوزه بپردازیم.
حلقه‌ای مفقوده در ارتباط میان صنعت و دانشگاه
دانشگاه‌ها، باید بتوانند به عنوان مراکز تولید علم و نخبگان کشور برای مشکلات موجود در صنعت راه‌حل موثر و کاربردی ارائه کنند.
در بخش‌های مختلف کشور، مشکلات ریز و درشتی وجود دارد که دانشگاه‌ها، باید بتوانند به عنوان مرکز تولید علم و نخبگان کشور برایشان راه‌حل موثر و کاربردی ارائه کنند؛ اما این فرایند عموما کمتر اتفاق می‌افتد. یکی از مهمترین و اساسی ترین دلیل این موضوع ارتباط ضعیف صنایع با دانشگاه‌هاست. در حال حاضر نیز برخی از صنایع از توانمندی‌های مربوط به شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها استفاده می‌کنند ولی ارتباط ساختاریافته‌ای بین این مراکز تولید دانش و فناوری با صنایع وجود ندارد.
سهم ناچیز دانشگاه‌ها در تحقیق و توسعه کشور
اگرچه بخشی از نیازهای فناورانه کشور از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه حل می‌شود ولی باتوجه زیرساخت‌های علمی و آزمایشگاهی موجود و هزینه‌های صرف شده در دانشگاه‌ها، سطح فعلی همکاری دانشگاه و صنعت قابل قبول نیست.
سهم تحقیق و توسعه در تولید ناخالص داخلی در کشورهای توسعه‌یافته ۳ درصد است که نیمی از آن توسط دانشگاه‌ها انجام می‌شود ولی این شاخص در ایران ۰.۸ درصد است که تنها ۰.۲۵ درصد از آن توسط دانشگاه‌ها انجام می‌شود.
براساس آمار بانک جهانی در سال ۲۰۲۰ ایران در شاخص فارغ‌التحصیلان علوم و مهندسی رتبه سوم را دارد است ولی در شاخص ارتباط صنعت و دانشگاه ۱۱۷ ام جهان است. از طرفی میانگین سهم تحقیق و توسعه در تولید ناخالص داخلی در کشورهای توسعه‌یافته ۳ درصد است که نیمی از آن توسط دانشگاه‌ها انجام می‌شود ولی این شاخص در ایران ۰.۸ درصد است که تنها ۰.۲۵ درصد از آن توسط دانشگاه‌ها انجام می‌شود. این آمارها نشان می‌دهد سهم دانشگاه ها در تحقیق و توسعه کشور بسیار پایین است.
نبود ادبیات مشترک چالشی مهم در ارتباط صنعت و دانشگاه
دانشگاه‌ها تبدیل به کارخانه تولید مقاله شده‌اند و ایده‌ها و فناوری های کشف شده توسط جوانان نخبه کشورمان تنها به ثبت چند مقاله علمی در ژورنال‌های مختلف جهان ختم می‌شود و گره‌ای از مشکلات موجود در صنعت باز نمی‌کند.
ریشه چالش‌های میان صنعت و دانشگاه به ناهمسان بودن ادبیات بین دانشگاه و صنعت برمی‌گردد. در طول هفتاد سال گذشته این چالش بزرگ بین دانشگاه و صنعت حل نشده باقی مانده است و تا زمانی که این چالش حل نشود استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها امکان پذیر نخواهد بود. ادبیات ناهمسان یعنی تقاضاها و مسائل موجود در صنعت با توانمندی‌ها و انگیزه‌های دانشگاه متفاوت است. این خلاء بزرگ سبب شده است دانشگاه‌ها تبدیل به کارخانه تولید مقاله شوند و ایده‌ها و فناوری های کشف شده توسط جوانان نخبه کشورمان تنها به ثبت چند مقاله علمی در ژورنال‌های مختلف جهان ختم شود و گره‌ای از مشکلات موجود در صنعت باز نکند.
از طرف دیگر صنایع و کارخانه ها به دنبال نوآوری و حل مسائل و مشکلات خود هستند و از دانشگاه ها انتظار دارند یک پروژه صنعتی را به طور کامل مدیریت کنند در صورتی که بسیاری از اعضای هیئت علمی، اساتید و دانشجوها چنین تخصصی ندارند و فقط بخشی از پروژه قابلیت انجام در دانشگاه را دارد و دیگر بخش های آن باید به شرکت های فنی و مهندسی فعال در آن حوزه سپرده شود. این امر باعث می‌شود برخی از پروژه های مشترک میان صنعت و دانشگاه به شکست بینجامد.
راه حلی کاربردی و موثر برای مشکل ارتباط صنعت و دانشگاه
اما حالا برای حل چالش بین دانشگاه و صنعت بر اساس مدل های موفق در دنیا، یک راه‌حل موثر در کشورمان در حال شکل‌گرفتن است. شرکت‌هایی تحت‌عنوان کارگزارهای علم و فناوری که به‌صورت تخصصی بر روی به هم‌رسانی دانشگاه‌ها و صنایع تمرکز می‌کنند و برای هر یک از موانع موجود، یک راه‌حل عملیاتی ارائه داده‌اند و برای رفع معضل ۶۰ ساله عدم ارتباط موثر این دو بخش حیاتی، یک رویکرد را در پیش گرفته‌اند.
کارگزاران علم و فناوری به‌صورت تخصصی بر روی به هم‌رسانی دانشگاه‌ها و صنایع تمرکز می‌کنند و برای هر یک از موانع موجود، یک راه‌حل عملیاتی ارائه می‌دهند
این شرکت‌ها در نقش تسهیلگر می‌توانند در حوزه ارتباط با صنعت، خدماتی از جمله جمع‌آوری تقاضاهای موجود در صنعت برای تحقیق و توسعه و ارائه به دانشگاه و شرکت‌های فعال در پارک، ارائه مشاوره حقوقی در زمینه عقد قرارداد، کمک در حوزه شکستن پروژه مورد نیاز صنعت و تبدیل آن به چند پروژه کوچک‌تر، مشاوره در زمینه اخذ تضامین مورد نیاز صنعت برای پروژه‌ها و… ارائه کنند.
درواقع کارگزاران علم و فناوری به عنوان واسط با درک مسائل صنعت و توانمندی‌های دانشگاه سعی می‌کند توافقی بین طرفین ایجاد کند و پس از عقد قرارداد خلأهای مدیریتی ارتباط صنعت و دانشگاه را حل کند. این شرکت در صورت عقد قرارداد و حل چالش صنعت حق‌الزحمه خود را دریافت می‌کند.
دولت آینده برای رفع این چالش ها چه وظایفی دارد؟
لذا دولت آینده با تمرکز بر موضوع کارگزارهای علم و فناوری دانشگاهی و حمایت مادی و معنوی از این شرکت‌ها می‌تواند چالش های چندین ساله بین دانشگاه و صنعت را حل نماید. این ایده در حال حاضر بوسیله دانشگاه‌های صنعتی شریف، امیرکبیر، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه صنعتی کرمانشاه و دانشگاه تبریز در حال اجرا است و بواسطه حضور این کارگزارها در دانشگاه، قراردادهای مهمی نیز منعقد شده است. لذا فضای استفاده از کارگزارها بوسیله دانشگاه‌ها فراهم شده است و دولت بعد با علم به طرح پیشنهاد شده می‌تواند گام‌های جدی در راستای مانع‌زدایی ارتباط صنعت و دانشگاه بردارد و ظرفیت‌های داخلی را در راستای بی‌اثرسازی تحریم‌ها و تحقق اقتصاد مقاومتی بکار بگیرد.
انتهای پیام/